Sokólska Grupa Strzelecka

Mauser C96


Mauser C96 (Construktion 96) znany również jako "Broomhandle" (kij od miotły) to niemiecki pistolet samopowtarzalny skonstruowany przez Fidela Feederle, Friedricha Feederle oraz Josefa Feederle (bracia). Bracia Fedeerle pracowali w firmie Waffenfabrik Mauser AG, jednak według wielu opinii początkowo prace nad pistoletem samopowtarzalnym prowadzili bez wiedzy Petera Paula Mausera, właściciela firmy. Podobno bracia Fedeerle prace nad pistoletem samopowtarzalnym rozpoczęli pod wpływem pistoletu Borchardt C93. Pierwszy prototyp Mausera C96 powstał na początku 1895r, broń strzelała nabojem 7,65x25mm oraz zasilana była z magazynka stałego o pojemności 10 naboi. Później powstały również prototypy wyposażone w magazynki stałe o pojemności 6 i 20 naboi. Pierwsze prototypy posiadały celownik stały oraz nie były wyposażone w zaczep do mocowania charakterystycznej dla pistoletu C96 kolby pełniącej również rolę kabury. Pierwsze wersje charakteryzujące się celownikiem krzywkowym i zaczepem do mocowania kolby dostawnej powstały w 1986r. Peter Paul Mauser próbował zainteresować pistoletem władze wojskowe oraz cesarza Wilhelma II, jednak mimo tego C96 nie został wprowadzony do uzbrojenia niemieckiej armii. Do końca 1986r powstało około 100 pistoletów, natomiast w 1897r wyprodukowano około 1000 egzemplarzy. Produkcję na większą skalę rozpoczęto w 1898r, kiedy to dla armii tureckiej zamówiono 1000 pistoletów, natomiast dla włoskiej marynarki wojennej 5000 pistoletów. Mauser C96 był pierwszym pistoletem samopowtarzalnym produkowanym w dość dużych ilościach.



Konstrukcja Mausera C96
Mauser C96 działa na zasadzie krótkiego odrzutu lufy, ryglowanie odbywa się za pomocą rygla wahliwego. Po wystrzeleniu z magazynka ostatniego naboju zamek zatrzymuje się w tylnym położeniu. Pistolet wyposażony jest w komorę zamkową, z tyłu komory zamkowej wystaje tylna część zamka ukształtowana w ramiona umożliwiające przeładowanie. Na górnej powierzchni komory zamkowej znajduje się okno wyrzutowe pełniące również rolę okna do ładowania magazynka z łódek lub pojedynczymi nabojami. Zastosowano mechanizm spustowy bez samonapinania (SA) oraz mechanizm uderzeniowy z kurkiem zewnętrznym. Pierwsze egzemplarze pistoletu wyposażone były w kurek z ostrogą, jednak znaczna większość pistoletów C96 charakteryzuje się kurkiem z okrągłą główką i umieszczonym w główce otworem odciążającym. Pierwszy prototyp strzelał nabojem 7,65x25mm, oznaczenie naboju zmieniono później na 7,63x25mm. Należy zaznaczyć że naboje 7,63x25mm wczesnych serii produkcyjnych nie różniły się od naboi 7,65x25mm. Większość wersji Mausera C96 strzelała nabojem 7,63x25mm, choć spotykano również odmiany dostosowane do innych naboi. Zasilanie odbywa się z dwurzędowego magazynka pudełkowego umieszczonego przed chwytem pistoletowym. Aby ułatwić strzelanie z Mausera C96 zastosowano drewnianą kaburę która po dołączeniu do tylnej części chwytu pistoletowego pełni rolę kolby dostawnej. Z obu stron chwytu znajdują się okładziny wykonane z drewna lub tworzywa sztucznego. Pierwsze wersje Mausera C96 wyposażone były w dwurzędowe magazynki stałe o pojemności 6, 10 lub 20 naboi, największą popularność zyskały magazynki na 10 naboi. Magazynek charakteryzuje się brakiem otworów umożliwiających kontrolowanie stanu załadowania. Po zsunięciu naboi do magazynka i wyjęciu łódki z okna wyrzutowego następuje automatyczne zwolnienie zamka w przednie położenie. Ładowanie broni bez pomocy łódki wymaga ręcznego przytrzymania zamka w tylnym położeniu, inaczej po załadowaniu do magazynka pierwszego naboju zamek zostanie zwolniony w przednie położenie. W tylnej części szkieletu z lewej strony kurka umieszczono dźwignię bezpiecznika nastawnego. Początkowo stosowano bezpiecznik powodujący unieruchomienie napiętego kurka, później pojawił się bezpiecznik powodujący unieruchomienie napiętego i zwolnionego kurka oraz uniemożliwiający jego napięcie. Następna wersja bezpiecznika (Neue Sicherung) umożliwiała zabezpieczenie broni z kurkiem zwolnionym oraz w położeniu pośrednim. Ostatnia wersja bezpiecznika (Universalsicherung) umożliwiała zabezpieczenie broni niezależnie od tego czy kurek był napięty czy zwolniony, przy napiętym kurku i zabezpieczonej broni można było zwolnić kurek bez strzału ściągając na spust. Zabezpieczenie broni nie przeszkadzało również w napięciu zwolnionego kurka. Zastosowano przyrządy celownicze składające się z umiejscowionej na lufie muszki oraz przymocowanego do komory zamkowej celownika. Początkowo stosowano celownik stały na 50m, później pojawił się krzywkowy celownik nastawny z nastawami od 100m do 1000m (co 100m). Czasami spotykany był również krzywkowy celownik nastawny skalowany od 50m do 500m co 50m, natomiast od 500m do 1000m co 100m. W praktyce zasięg skuteczny broni był znacznie mniejszy (obecnie zazwyczaj przyjmuje się że zasięg skuteczny pistoletu to 50m).



Odmiany Typ I, Typ II, Typ III, Typ IV
Odmiana znana jako Typ I produkowana była od 1897r do 1899r. Broń produkowano w wersji ze stałym magazynkiem o pojemności 6, 10 lub 20 naboi, przy czym największą popularność zyskała wersja wyposażona w magazynek o pojemności 10 naboi. Pistolet posiada kurek z okrągłą główką wyposażony w niewielki otwór odciążający oraz stożkowy występ umieszczony po lewej oraz prawej stronie. Broń charakteryzuje się bezpiecznikiem nastawnym pierwszego typu unieruchamiającym napięty kurek. Aby zabezpieczyć broń należy obrócić dźwignię bezpiecznika w dół o 12 stopni. Po lewej oraz prawej stronie szkieletu znajdują się wgłębienia odciążające


Typ II produkowano od 1899r do 1905r. Broń posiada kurek z większym otworem odciążającym, kurek nie jest wyposażony w stożkowe występy umieszczone po lewej oraz prawej stronie. Kurek po zwolnieniu zasłania przyrządy celownicze, informując o konieczności napięcia przed oddaniem strzału. Szkielet pozbawiony jest wgłębień odciążających, nie licząc bardzo późnych egzemplarzy. Wczesne egzemplarze typu II wyposażone są w bezpiecznik pierwszego typu, natomiast późne w bezpiecznik drugiego typu. Bezpiecznik drugiego typu umożliwiał unieruchomienie zwolnionego i napiętego kurka oraz uniemożliwiał napięcie kurka. Zabezpieczenie pistoletu z bezpiecznikiem drugiego typu następowało poprzez obrót dźwigni bezpiecznika o 60 stopni w górę. Istniały również mało popularne pistolety typu II wyposażone w bezpiecznik z osią umieszczoną na kurku (Gelenkensicherung).


Typ III produkowano od 1905r do 1930r. Pistolet wyposażony jest w kurek z okrągłą główką i niewielkim otworem odciążającym. Po zwolnieniu kurek nie zasłania przyrządów celowniczych. Szkielet pistoletów typu III charakteryzuje się umieszczonymi po lewej oraz prawej stronie szkieletu wgłębieniami odciążającymi. Zazwyczaj stosowano magazynki stałe o pojemności 10 naboi. Istnieją egzemplarze pistoletów typu III wyposażone w magazynki stałe o pojemności 6 lub 20 naboi, jednak magazynki tego typu znacznie częściej można spotkać w pistoletach typu I oraz II. Pistolety typu III początkowo wyposażone były w bezpiecznik drugiego typu, jednak od 1915r stosowano bezpiecznik typu trzeciego (Neue Sicherung). Bezpiecznik typu trzeciego umożliwiał zabezpieczenie broni z kurkiem napiętym lub z kurkiem w położeniu pośrednim. Późne pistolety typu III wyposażone są w lufę z sześcioma bruzdami, zamiast stosowanej wcześniej lufy z czterema bruzdami


Typ IV (Pistole Modell 1930 mitt Universal Sicherung) produkowano od 1930r do 1939r. Broń wyposażona jest w bezpiecznik typu czwartego (Universal Sicherung) umożliwiający zabezpieczenie broni z kurkiem napiętym lub zwolnionym. Przy zabezpieczonej broni kurek można zwolnić bez oddania strzału poprzez ściągnięcie spustu. Przy zabezpieczonej broni kurek może zostać napięty. Aby zabezpieczyć pistolet z bezpiecznikiem typu czwartego należy przestawić dźwignię bezpiecznika w górę. Pistolety typu IV wyposażone są również w powiększoną dźwignię bezpiecznika



Naboje
Najczęściej spotykane pistolety Mauser C96 strzelają nabojem 7,63x25mm, choć dość popularne były również odmiany zasilane nabojem 9x19mm Parabellum. Istniały również wersje na nabój 9x25mm Mauser oraz strzelające prototypowymi nabojami 7,63x41mm i 8,15x25mm. Odmiany Mausera C96 produkowane w Hiszpanii występują w wersji na nabój 9x23mm Largo, natomiast klony C96 produkowane w Chinach można spotkać między innymi w wersjach na amerykański nabój .45 ACP.



Jagdkarabiner
Jagdkarabiner (karabinek myśliwski) to skonstruowana pod koniec XIXw wersja wyposażona w długą lufę, łoże oraz kolbę mocowaną zamiast chwytu pistoletowego. Jagdkarabiner nie były wyposażone w oddzielny chwyt pistoletowy, rolę chwytu pełniła szyjka kolby, podobnie jak w karabinach powtarzalnych. Początkowo broń występowała z różnymi długościami luf, jednak ostatecznie w większych ilościach produkowano jedynie wersję z lufą o długości 300mm. Zależnie od roku produkcji Jagdkarabiner może być Mauserem C96 typu I, II lub III.



Grabenkarabiner
Grabenkarabiner to skonstruowana pod koniec Iwś wersja wyposażona w masywną lufę o długości 250mm, łoże oraz kolbę mocowaną zamiast chwytu pistoletowego. Szyjka kolby pełniła rolę chwytu. Broń strzelała nabojem 9x19mm Parabellum oraz zasilana była z wymiennego magazynka pudełkowego o pojemności 40 naboi. Grabenkarabiner powstał dla niemieckich "oddziałów szturmowych" i miał pełnić podobną rolę do pistoletu maszynowego. Grabenkarabiner nie został wprowadzony do uzbrojenia oraz nie był produkowany seryjnie.


Mauser C96 "Roter Neun"


Mausera C96 "Roter Neun" (czerwona dziewiątka) to skonstruowana podczas Iwś wersja przeznaczona dla armii niemieckiej. Pistolet strzela nabojem 9x19mm Parabellum, zasilanie odbywa się z dwurzędowego magazynka stałego o pojemności 10 naboi ładowanego za pomocą łódek na 10 naboi. Broń wyposażono w drewnianą kaburę która pełni również rolę kolby dostawnej. Zastosowano bezpiecznik NS (Naue Sicherung) umożliwiający zabezpieczenie broni z kurkiem zwolnionym lub w położeniu pośrednim. Większość egzemplarzy charakteryzuje się umieszczoną na chwycie pistoletowym dużą, czerwoną cyfrą 9, która oznacza że pistolet strzela nabojem 9x19mm Parabellum. Broń posiada celownik krzywkowy z nastawami od 50m do 500m (co 50m). Pistolet produkowano od 1916r. Ogółem armia niemiecka zamówiła 150.000 egzemplarzy "Roter Neun", natomiast do zakończenia wojny wyprodukowano około 136.000 pistoletów.

Mauser C96 "Bolo"


Mauser C96 "Bolo" to popularne określenie na produkowane po Iwś wersje strzelające nabojem 7,63x25mm i charakteryzujące się lufą o długości 99mm. Lufę o długości 99mm oraz nabój 7,63x25mm stosowano ze względu na ograniczenia traktatu wersalskiego zakazujące eksportu pistoletów z lufą o długości 100mm (lub większej) oraz strzelających nabojem kalibru 9mm. Pistolety określane mianem "Bolo" eksportowano między innymi do ZSRR, tym samym według wielu opinii określenie "Bolo" wzięło się od "bolszewik", jednak najprawdopodobniej nie jest to prawda. Pistolety "Bolo" często charakteryzowały się zmniejszonym chwytem pistoletowym i celownikiem stałym, jednak przykładowo większość "Bolo" eksportowanych do ZSRR wyposażonych było w pełnowymiarowy chwyt oraz celownik krzywkowy z nastawami na 1000m.

Mauser C96 M712 "Schnellfeuer"


Mauser C96 M712 "Schnellfeuer" to produkowany od początku lat 30. pistolet automatyczny. Pistolet zasilany jest nabojem 7,63x25mm z dwurzędowego magazynka wymiennego o pojemności 10 lub 20 naboi. Gniazdo magazynka znajduje się przed chwytem pistoletowym, przycisk zatrzasku magazynka umieszczono z prawej strony szkieletu. Mauser C96 M712 wyposażony jest w mechanizm spustowy umożliwiający strzelanie ogniem pojedynczym i ciągłym. Skrzydełko przełącznika rodzaju ognia umieszczono z lewej strony szkieletu nad chwytem pistoletowym. Nie był to jednak pierwszy pistolet automatyczny skonstruowany na podstawie Mausera C96, wcześniej pojawiły się np. hiszpańskie pistolety automatyczne Astra 901, Astra 902 i Astra 903. Mauser C96 M712 posiada bezpiecznik Universalsicherung umożliwiający zabezpieczenie broni przy napiętym i zwolnionym kurku. Ściągnięcie spustu przy napiętym kurku i zabezpieczonej broni powoduje zwolnienie kurka bez strzału, przy broni zabezpieczonej kurek może zostać napięty. Duża szybkostrzelność teoretyczna (900 strzałów na minutę), mała masa oraz brak łoża i przedniego chwytu pistoletowego powodują że Mauser C96 M712 nie charakteryzuje się zbyt dobrą celnością podczas strzelania seriami. Należy jednak zaznaczyć że są to typowe cechy pistoletów automatycznych. Ogółem wyprodukowano około 100 tysięcy egzemplarzy Mausera C96 M712. Co ciekawe w latach 80. rozpoczęto produkcję chińskiego pistoletu automatycznego Typ 80 który wzorowany jest na Mauserze C96 M712.



Astra 900
Astra 900 to pistolet wzorowany na Mauserze C96, produkowany od lat 20. w hiszpańskiej firmie Astra Unceta SA. Nie jest to jednak typowa kopia Mausera C96. Astra 900 działa na zasadzie krótkiego odrzutu lufy, ryglowanie następuje przy pomocy rygla wahliwego. Pistolet zasilany jest nabojem 7,63x25mm. Zasilanie odbywa się ze stałego dwurzędowego magazynka pudełkowego o pojemności 10 naboi. Magazynek ładowany jest przy pomocy łódek lub pojedynczymi nabojami. Astra 900 posiada podobnie jak Mauser C96 rygiel wahliwy, jednak rygiel Astry 900 znacznie różni się od rygla zastosowanego w pistolecie C96. Rygiel Astry 900 nie jest również indywidualnie pasowany do broni, co ułatwia wymianę uszkodzonego elementu, podczas gdy w Mauserze C96 rygiel przed zamontowaniem należy "dopasować" do danego egzemplarza. Ogółem zamienność części pomiędzy egzemplarzami jest znacznie większa w przypadku Astry 900 niż Mausera C96. Astra 900 posiada wiele elementów mocowanych przy użyciu kołków, czym również różni się od C96. Astra 900 posiada mechanizm spustowy umieszczony bezpośrednio w szkielecie, podczas gdy w Mauserze C96 mechanizm spustowy umieszczony został w oddzielnym module znajdującym się wewnątrz szkieletu. W firmie Astra Unceta SA skonstruowano również odmiany wyposażone w przełącznik rodzaju ognia (nastawy na ogień pojedynczy i ciągły), przy czym pierwsza tego typu odmiana znana jako Astra 901 powstała przed niemiecką odmianą Mausera C96 wyposażoną w przełącznik rodzaju ognia (znana jako Mauser C96 M712 "Schnellfeuer"). Podobnie hiszpański pistolet automatyczny Astra 903 (ogień pojedynczy i ciągły) wyposażony w wymienny magazynek na 10 lub 20 naboi został skontruowany przed niemieckimi wersjami Mausera C96 z wymiennym magazynkiem (Mauser C96 M711 oraz mauser C96 M712 "Schnellfeuer"). Inne hiszpańskie pistolety automatyczne to Astra 902 posiadająca stały magazynek na 20 naboi oraz Astra 904 wyposażona w wymienny magazynek na 10 lub 20 naboi i opóźniacz zmniejszający szybkostrzelność teoretyczną.



Mauser C96 ogółem
Mauser C96 to jeden z pierwszych udanych pistoletów samopowtarzalnych i pierwszy pistolet samopowtarzalny produkowany w dużych ilościach. C96 strzelał silnym nabojem oraz był uważany za niezawodny. Ze względu na układ konstrukcyjny z magazynkiem umieszczonym przed chwytem pistoletowym Mauser C96 był ciężki na lufę oraz charakteryzował się dużą długością w stosunku do długości lufy. Obecnie tego typu układ konstrukcyjny nie jest stosowany w pistoletach wojskowych, choć takie rozwiązanie można spotkać w pistoletach sportowych. Mauser C96 produkowany był w dużych ilościach i w wielu wersjach, jednak mimo tego w żadnej armii nie był podstawowym wzorem pistoletu.


Mauser C96 "wielka czerwona dziewiątka" z łodką na 10 naboi


Pistolet samopowtarzalny Mauser C96


Mauser C96 z kaburą pełniącą rolę kolby dostawnej